Przyszłość pracy. Jak odnaleźć się w nowej rzeczywistości?
Współczesny krajobraz rynku pracy szybko się zmienia, odchodząc od tradycyjnych struktur zatrudnienia charakteryzujących się stałymi umowami, fizycznymi przestrzeniami biurowymi i sztywnymi hierarchiami. Z tych zmian wyłaniają się bardziej elastyczni, oparci na projektach pracownicy wewnętrzni, konsultanci i freelancerzy. Zmiana ta jest nie tylko trendem, ale także odpowiedzią na zmieniające się potrzeby firm w erze cyfrowej.
Europa – pomimo rekordowo niskich stóp bezrobocia – zmaga się z palącym kryzysem związanym z niedoborem umiejętności. Raporty wskazują, że ponad trzy czwarte firm ma trudności ze znalezieniem kandydatów z wymaganymi umiejętnościami, a rzeczywistość ta jest szczególnie widoczna w sektorze cyfrowym. Szokujące dane pokazują, że 40% dorosłych nie posiada podstawowych umiejętności cyfrowych, co podkreśla pilną potrzebę ponownej oceny systemów edukacji i rozwoju zawodowego.
Stawiając na cyfryzację
W niedawno opublikowanym przez Free Trade Europa badaniu „The Future of Work Study 2023: Digitalisation and the Labour Market of Tomorrow” zidentyfikowano kluczowe motywy i trendy w pracy, wzywając europejskich liderów do proaktywnego zajęcia się nimi. W badaniu wyłoniły się trzy dominujące motywy: wykorzystanie potęgi cyfryzacji, uznanie przełomowej roli sztucznej inteligencji oraz uczenie się przez całe życie.
Potęga cyfryzacji jest niezaprzeczalna. Zarówno firmy, jak i osoby prywatne korzystają z pracy zdalnej i narzędzi cyfrowych, odzwierciedlając ewoluujący trend „as-a-service” (świadczenie usług w formie abonamentu lub subskrypcji, umożliwiając klientom elastyczne korzystanie z zasobów i funkcji bez konieczności inwestowania we własną infrastrukturę – przyp. tłum.). Jednak w trakcie tej transformacji istnieje istotna potrzeba rozpoznania rosnących możliwości w nowych modelach biznesowych i branżach zrodzonych dzięki cyfryzacji. Prawodawcy muszą ostrożnie podchodzić do regulacji i pozwolić rynkowi decydować o technologiach, usługach i aplikacjach, które będą się rozwijać, zamiast wybierać zwycięzców i przeznaczać pieniądze podatników na promocję faworyzowanych przez rząd projektów i partykularnych interesów. Zamiłowanie UE do centralnie sterowanej polityki przemysłowej i nadmiernych regulacji jest czymś, co należy odwrócić. Decydenci polityczni muszą współpracować z freelancerami, pracownikami platform i przedsiębiorcami, aby zrozumieć zmieniający się charakter pracy i stworzyć wspierające ramy prawne.
Uwolnienie się od przestarzałego postrzegania rynku pracy ma kluczowe znaczenie dla odblokowania potencjału gospodarczego i społecznego. Na przykład obecne podejście Parlamentu Europejskiego do propozycji „Dyrektywy w sprawie poprawy warunków pracy za pośrednictwem platform internetowych” odzwierciedla przestarzałą i destrukcyjną metodę przyjętą przez wielu decydentów, którzy tkwią w przeszłości. Akceptacja i korzystanie z nowych modeli pracy wymaga odejścia od negatywnego nastawienia, często kojarzonego z działaniami opartymi na projektach i wspieraniem otoczenia, które zachęca do wzrostu i innowacji.
Sztuczna inteligencja (AI) jest kluczową siłą przekształcającą branże i stanowiska pracy. Pracownicy muszą współpracować z maszynami w symbiozie, aby utrzymać swoje znaczenie na szybko zmieniającym się rynku pracy. Jednocześnie organizacje muszą zintegrować sztuczną inteligencję ze swoimi procesami, aby utrzymać konkurencyjność i skutecznie usprawnić operacje. Unijna ustawa o sztucznej inteligencji, przyjęta w grudniu 2023 r., jest niepokojąca, ponieważ ma na celu dyktowanie przyszłej ścieżki technologii, zamiast pozwolić innowacjom i rynkowi decydować o jej ewolucji. Środki mające na celu zakazanie wdrażania systemów sztucznej inteligencji uznanych za stwarzające „niedopuszczalne ryzyko” w UE trącą nadmierną ingerencją w rozwój raczkującej technologii. To samo dotyczy wymogów zawartych w unijnej ustawie o sztucznej inteligencji dotyczących publikowania szczegółowych streszczeń treści wykorzystywanych do szkolenia systemów sztucznej inteligencji oraz przygotowywania dokumentacji technicznej związanej z wykorzystaniem modeli. Mniejsze ingerencje regulacyjne lepiej służyłyby unijnym przedsiębiorstwom, konsumentom i całej gospodarce.
Potrzeba uczenia się przez całe życie
Uczenie się przez całe życie przestało być tylko modnym słowem: jest koniecznością. Przekwalifikowanie i podnoszenie kwalifikacji są niezbędnymi elementami sukcesu w nowej rzeczywistości rynku pracy, na którą oddziaływują technologie. W związku z tym systemy edukacji w całej Europie stoją w obliczu pilnej potrzeby reformy. Młodzież musi być wyposażona w umiejętności i wiedzę specjalistyczną dostosowane do wymagań zmieniającego się rynku pracy. Jednak sfera edukacyjna pozostaje zakorzeniona w tradycyjnych metodach, co wymaga gruntownej transformacji na wszystkich poziomach. Rekrutacja kompetentnych i zaangażowanych nauczycieli z odpowiednimi zestawami umiejętności ma kluczowe znaczenie dla wzmocnienia pozycji pracowników i obywateli w przyszłości.
Podkreślamy, że cyfryzacja rynku pracy nie jest zwiastunem mrocznej, dystopijnej przyszłości, ale szansą dla jednostek i gospodarek na dostosowanie się, rozwój i przedefiniowanie pracy w szybko zmieniającym się świecie. Aby wykorzystać te możliwości, konieczne są zmiany systemowe; sposoby z przeszłości nie powinny stanowić bariery dla potencjału przyszłości.
Podsumowując, przyszłość pracy wymaga kompleksowej ponownej oceny ustalonych norm prawnych, proaktywnego podejścia do cyfryzacji, akceptacji transformacyjnej roli sztucznej inteligencji i niezachwianego zaangażowania w uczenie się przez całe życie. Przyjęcie tych zmian nie tylko na nowo zdefiniuje pracę, ale także utoruje drogę do bardziej elastycznej, odpornej i dostatniej przyszłości dla wszystkich interesariuszy na rynku pracy.
Autorem tekstu jest Glen Hodgson, założyciel i CEO Free Trade Europa. Tekst pierwotnie ukazał się w języku angielskim na stronie Epicenter Network. Tłumaczenie przez Fundację Wolności Gospodarczej.